BIOS Terimleri Nelerdir?

Günlük hayatımızda kullandığımız bilgisayarların içinde bulunan EFI/UEFI, BIOS, Das U-Boot gibi yazılımların terimleri mevcuttur. Eğer bir sorun yaşıyorsanız bu terimler sizin sorununuzun kaynağını anlamanıza yardımcı olabilir. Bu yüzden öğrenmeniz işinize yarayacaktır. Gelin, beraber bakalım.

BIOS Terimleri

BIOS, (Basic Input-Output System) (Temel Giriş-Çıkış Sistemi). EEPROM adı verilen bir yonga üzerinde ROM Bellek (Read Only Memory, tr: Salt Okunur Bellek) biçiminde yer alan bir tür yazılımdır. Bilgisayar açıldığı anda işlemciye tüm diğer donanımları sırasıyla tanıtır. Donanımların temel iletişim protokollerini belirler. İşletim sisteminin başlangıç öğelerinin herhangi bir sürücüden (hard disk sürücüsü, CD-ROM vb.) yüklenmesini sağlar. İşletim sistemi çalışırken donanım ve işletim sistemi arasındaki ilişkileri düzenler.

Basic Input Output System (temel giriş çıkış sistemi)’ın kısaltması olarak okunan BIOS, işletim sistemiyle donanım arasındaki bütün bağımsız sürücü programlarını yönetir. Donanım üreticileri, sürücüleri her işletim sistemine özgü olarak verir. İşletim sistemleri farklı yapılardaki PC’lerde çalışabilir (Mac cihazda Windows), ancak farklı donanımları işletim sistemine tanıtan BIOS’dur. Bellekte çalışan bir arabirimdir ki, işletim sistemi ile donanım arasındaki, sürücüler toplamını içeren yazılımdır. Bir kısmı ROM denilen bellek çiplerine yüklüdür. BIOS’un üç kaynağı vardır:

Anakarttaki ROM (Read-only Memory: salt okunur bellek) çipi (PROM, EPROM, EEPROM, NVRAM gibi) klavye, disket sürücü, sabit sürücü (HDD, SSD, SSHD), seri port ve paralel portların sürücüleri),

Adaptör kartındaki ROM,

Diskten yüklenen sürücüler.

Anakarttaki BIOS sistemi çalıştıran ilk sürücü yazılımıdır. BIOS bütün sürücüleri içermez, birçok ek kart takıldığında bunların içindeki ROM’un kodunu okuyarak işletim sistemi açılmadan önce sürücüyü yükler. BIOS’la CMOS (complementary metal oxide semiconductor) RAM karıştırılmamalıdır. Anakart biosu bir çipte sabittir. CMOS RAM denilen ve pille çalışan ve anakartta ayrıca bulunan RTC/NVRAM (gerçek zamanlı saat/kalıcı bellek: REAL TIME CLOCK/NON-VOLATILE MEMORY) sayısal bir saat çipidir.

Terimler

Brick

Brick (tuğla), bir BIOS’un hasarlı ya da yanlış yapılandırılmasından kaynaklı çalışamama durumudur. Genellikle EEPROM Programmer (SPI Flash) ile onarılır. Ayrıca kendi içinde softbrick ve hardbrick diye ikiye ayrılır. Softbrick, EEPROM programmer gibi cihazlara gerek kalmadan onarmadır (Phoenix BIOS’lad da bulunan Crisis mode gibi kurtarıcılarla onarmak buna örnektir). Hardbrick ise sadece EEPROM programmer gibi cihazlarla onarılacak duruma gelmesidir.

Boot Loop

Boot loop (önyükleme tekrarı), bir OS ya da bir BIOS’un sürekli reset (yeniden başlatma) yapıp durmasıdır. Yanlış konfigürasyon ya da hasarlı dosyalar nedeniyle olur.

Flash

Flash, bir BIOS’u EEPROM gibi depolama birimlerine yazdırılmasıdır (BIOS kurma, güncelleme ve onarma gibi).